ساختمان اتحادیه نویسندگان تاجیکستان

 

 

سرزمین نجیب زادگان تاجیکستان برای بسیاری از ایرانیان سرزمین ادب و فرهنگ و نزاکت به شمار می آید . مهم ترین و معروف ترین خیابان شهر دوشنبه که خیابان دولتی هم محسوب می شود ( بیشتر ساختمان های دولتی و وزارتی در این خیابان وجود دارد ) به نام رودکی سمرقندی است . کتابخانۀ ملّی تاجیکستان هم در این خیابان قرار دارد که بر روی آن به خط شیرین نیاکانی نوشته شده است : کتابخانۀ ملّی به نام ابوالقاسم فردوسی  . دانشگاه پزشکی دوشنبه هم به نام ابوعلی سینا است . در تاجیکستان اتحادیه ای وجود دارد به نام اتحادیه نویسندگان تاجیکستان که نزدیک به هشتاد سال قدمت دارد . این اتحادیه یکی از مهم ترین کانون های ادیبان تاجیکستان است . در قسمت بیرونی ساختمان اتحادیه ، تندیس هفت شخصیت برحستۀ ادب و فرهنگ ایران به چشم می خورد : رودکی ، فردوسی ، این سینا ، خیام ، سعدی ، حافظ و جامی . شش مصراع شعر فارسی نیز به خط نیاکانی بر دیوارۀ ساختمان به چشم می خورد :

 

رودکی : دانش اندر دل چراغ روشن است

فردوسی : بیفکندم از نظم کاخِ بلند

خیام : یک دست به مصحفیم و یک دست به جام

سعدی : خویشتن را خیر خواهی خیر خواه خلق باش

حافظ : درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد

جامی : فروغ صبح دانایی کتاب است

 

وقتی تو این همه  ادب و فرهنگ و نزاکت را می بینی به وجد می آیی .

من و جنگل

 

 

 من و جنگل الفتی دیرینه داریم  ؛ بیشتر درس ها را در جنگل می خواندم ؛ جنگل بود که به من کمک کرد تا در دانشگاه قبول بشوم ؛ با تمام وجود نجوای جنگل را حس می کنم ؛ هر کجا باشم روح جنگل با من است ؛ جنگل عرفان ناب است ؛ به رنگ خداست ؛ قنوت سبز جنگل شنیدنی است . کمترین فرصتی که پیدا می کنم به مهمانی جنگل می روم ، فکر می کنم دیگر مهمان او نیستم ، با هم خیلی خودمانی شده ایم . با او یکی شده ام .  با من راز می گوید . جنگل فرصتی است برای اندیشیدن . سکوت جنگل چه موسیقی روح نواز و دل نشینی دارد ! هیاهو در آن جا جایگاهی ندارد ؛ جنگل به تو دروغ نمی گوید ؛ ریاکاری نمی کند . خوش به حال گالش ها و چوپانان که در جنگل خانه داشتند . یادش به خیر ، دوستی دارم به نام ابراهیم عالمی که در گذشته در جنگل گل افشان زندگی می کردند . عید نوروز بود و من اول راهنمایی بودم . می خواستم برای عید دیدنی به خانۀ جنگلی آن ها بروم . پدر از باغ برایم چند کیلو پرتقال کند تا دست خالی نروم .  به خانۀ جنگلی آن ها رفتم . یک شب آن جا بودم . خیلی خوش گذشت . در گذشته وقتی که دانش آموز مدرسه بودیم به بهانه های مختلف به جنگل می رفتیم . گاهی وقت ها برای گرفتن دوغ از گالش ها تا مادر آش دوغ درست کند ؛ گاهی وقت ها برای چیدن قارچ های زرد رنگ و گاهی وقت ها هم برای پیدا کردن و برگرداندن گاوها به روستا  . خلاصه خیلی خوش می گذشت . اما افسوس که دیگر در جنگل هیچ گالشی پیدا نمی شود . اکنون که به جنگل می روی غم تو زیاد می شود . گالش ها را بیرون کرده اند تا راحت تر به چپاول جنگل بپردازند . تبَّت یَدا نصیب کسانی باد که کمر به قتل جنگل بسته اند . وای و افسوس که به قول فریدون مشیری :

                                              « جنگل را بیابان می کنند .  »

قلب مادر

 

 

مادر را فرشته ای می دانند که از آسمان به زمین آمده تا دامان او پناهی برای فرزند باشد . در پشت ماشین ها بسیار دیده ایم که نوشته اند : رفیق بی کَلَک مادر ، به خاطر اشک مادر احتیاط کُن و ... .  در زبان داش مشدی های قدیم همان هایی که سبیل هایشان از بُناگوششان در رفته بود ، سوگند به جان مادر ، سخت ترین سوگندها بوده است . بر بازوی خیلی از زندانی ها هم واژۀ مقدّس مادر نقش بسته است . به راستی این مادر کیست ؟  خدا نکند روزی بیاید که عاطفۀ مادرانه به کم رنگی و بی رنگی گراید . آن روز به حقیقت پایان دنیاست . ایرج میرزا ( در گذشته به سال 1304 ه . ش ) شاعر توانمند عصر قاجاری قطعه شعری دارد ( که اصلاً ترجمه ای از یک قطعۀ آلمانی است ) به نام قلب مادر :

 

داد معشوقه به عاشق پیغام                             که کند مادر تو با من جنگ

هر کجا بیندم از دور کند                                      چهره پر چین و جبین پر آژنگ

با نگاه غضب آلوده زند                                        بر دل نازک من تیر خدنگ

از در خانه مرا طرد کند                                       همچو سنگ از دهن قلماسنگ

مادر سنگ دلت تا زنده است                                شهد در کام من و توست شرنگ

نشوم یک دل و یک رنگ تو را                                تا نسازی دل او از خون رنگ

گر تو خواهی به وصالم برسی                             باید این ساعت ، بی خوف و درنگ ،

روی و سینه ی تنگش بدری                                دل برون آری از آن سینه ی تنگ

گرم و خونین به منش باز آری                              تا برد ز آینه ی قلبم ، زنگ

عاشق بی خرد نا هنجار                                     نه بل آن فاسق بی عصمت و ننگ

حرمت مادری از یاد ببرد                                     مست از باده و دیوانه ز بنگ

رفت و مادر را افکند به خاک                                 سینه بدرید و دل آورد به چنگ

قصد سر منزل معشوقه نمود                             دل مادر به کفش چون نارنگ

از قضا خورد دم در به زمین                                 و اندکی رنجه شد او را آرنگ

وان دل گرم که جان داشت هنوز                         اوفتاد از کف آن بی فرهنگ

از زمین باز چو برخاست ، نمود                             پی برداشتن دل ، آهنگ

دید کز آن دل آغشته به خون                                آید آهسته برون این آهنگ :

آه دست پسرم یافت خراش                                 وای پای پسرم خورد به سنگ

 

 

در خرداد 1389 از طرف دانشگاه ملّی تاجیکستان برای سخنرانی در کنفرانس بین المللی ارزش های ادبی ادبیات تاجیک به تاجیکستان دعوت شدم . در پایان کنفرانس یک گروه موسیقی تاجیک آمده بودند تا برای شرکت کنندگان در کنفرانس ، برنامه اجرا کنند . خوانندۀ گروه با صدایی بسیار محزون و سوزناک قطعۀ قلب مادر ایرج میرزا را خواندن گرفت . اشک همۀ ما را در آورده بود . استادان هفتاد هشتاد سالۀ تاجیک را می دیدم چون ابر بهاران می گریستند .

از در در آمدی و من از خود به در شدم

 

 

یکی از شورانگیزترین غزل های سعدی غزلی است با بیت آغازین :

 

از در در آمدی و من از خود به در شدم                     گویی کز این جهان به جهان دگر شدم

 

این غزل را استاد محمد رضا شجریان در آلبوم دستان به آواز خوانده است . همین غزل در کتاب زبان و ادبیات فارسی دورۀ پیش دانشگاهی هم آمده است . ابیات زیبا و دلنشینی دارد ؛ نظیر ،

 

گفتم ببینمش مگَرَم درد اشتیاق                                 ساکن شود ، بدیدم و مشتاق تر شدم

 

وقتی به تدریس این غزل می رسم ، حسّ خیلی خوبی به من دست می دهد . حالم دگرگون می شود . در تلفن همراهم حدود بیست ساعت از ناب ترین آثار استاد محمد رضا شجریان ذخیره شده است . آلبوم دستان هم هست . در بعضی از کلاس ها وقتی به این غزل می رسم ، استاد شجریان ،  بیت بیت غزل را می خواند و من تفسیر می کنم . فضای کلاس خیلی عرفانی می شود . در کلاس های دیگر هم وقتی می بینم بچّه ها خسته شدند ، با کارهای شادروان ایرج بسطامی ( بیشتر گلپونه ها ) و موسیقی بی کلام ( بیشتر ویولون ) انرژی و نشاط را به کلاس بر می گردانم . ای کاش روزی فرا برسد که مدیران مدارس و دانشگاه ها به این فکر بیفتند ، موسیقی اصیل و  سنتی را در ساعت های فراغت ( تفریح ) برای دانش آموزان و دانشجویان پخش کنند تا یک گام آن ها را به سمت فرهیختگی به پیش ببرند . ای کاش دغدغۀ اصلی مدیران شهری  ، دغدغۀ فرهنگی بود . چه زیبا بود اگر در سطح شهر یا در داخل تاکسی و اتوبوس و مترو ، موسیقی دلنشین ( موسیقی اصیل ایرانی ) به گوش شهروندان می رسید ! شاید این کار گِره های پیشانی مردم را باز می کرد و نشاط و شادی را به وجود شهروندان  به ارمغان می آورد .

پیر میخانۀ عشق

 

 

کلاه سبز به سر دارد و مُدام در حرکت و تکاپوست . عشق امام حسین ( ع ) سراسر وجودش را فراگرفته است . با شنیدن نام کربلا بی اختیار اشک از چشمان او سرازیر می شود و زار زار گریه می کند . پیرمرد گل افشانی ، حاجی سید جلال حسینی را می گویم . سن او از هفتاد و پنج هم گذشته است و  بیش از چهل سال است که در مسجد و حسینیۀ گل افشان با جان و دل خدمت می کند . دنیای حاجی سید جلال همانند دنیای بسیاری از عارفان کتاب تذکره الاولیای عطار نیشابوری است . بیت زیر از حافظ شیرین سخن گزارشگر حال حاجی سید جلال است که :

 

از آستان پیر مغان سر چرا کشیم                       دولت در آن سرا و گشایش در آن در است

                                                                                                                       « حافظ »

 

او برای رونق و آبادانی مسجد و حسینیۀ گل افشان همه کار می کند . دیگر مسجد و حسینیۀ گل افشان خانۀ اوّل اوست . تمام هم و غم او در این است که به کارهای مسجد و حسینیه بپردازد . چند سال پیش مریض شده بود و چند روزی هم در بیمارستان بستری شده بود . به عیادتش رفتم . مرا که دید . گفتند  : « آقای دبیر ، شب اول که بستری بودم ، خواب دیدم ، موقع اذان مغرب رفتم مسجد گل افشان . دیدم مسجد خاموش است و یک عدّه ای در خاموشی دارند نماز می خوانند . خیلی ناراحت شدم . » در بستر بیماری هم دلش برای مسجد می تپید . من یقین دارم در این زمان چهل سال که  حاجی سید جلال در مسجد و حسینیۀ گل افشان خدمت می کند ، چیزهایی از عالم غیب را به او نشان داده اند و او بازگو نمی کند . یک رمز و رازی در کار او وجود دارد که این چنین گرم و پُر نشاط است :

 

حافظ جناب پیر مغان جای دولت است                        من ترک خاک بوسی این در نمی کنم

                                                                                                                         « حافظ »

 

از خداوند بزرگ می خواهم که بر عمر و  عزّت و جلالِ حاجی سید جلال حسینی گل افشانی بیفزاید .

 

پنج تومان بدهکارم

 

 

مهر سال 1370 من تحصیلات دورۀ دبیرستان را در مدرسۀ شهید درزی خیابان تهرانِ قائم شهر آغاز کرده بودم . ما همیشه بعد از ظهری بودیم . شیفت صبح، دبیرستان دکتر شریعتی بود با دانش آموزان تجربی و ریاضی . فاصلۀ دبیرستان ما تا میدان طالقانی ( مرکز شهر ) حدود سه کیلومتر می شد . کرایۀ تاکسی آن زمان دو تومان بود . ما چند دانش آموز ،  این مسیر را پیاده به مدرسه می رفتیم تا دو تومان در جیب ما بماند برای روزهای سخت تر . ساعت پنج و نیم غروب هم ، زنگ خداحافظی از مدرسه بود . پاییز و زمستان که روزها کوتاهتر بود و سیاهی شب زودتر جلوه گری می کرد و چهره می نمود ، برگشت از مدرسه به گل افشان برای ما خیلی سخت تر می شد . ما چند دانش آموز گل افشانی رفتیم پیشِ شادروان جناب عشقعلی علیپور مدیر دلسوز دبیرستان . مشکل را که گفتیم ، جناب مدیر فرمودند : « ساعت پنج که شد ، اگر دبیران درس را تمام کردند ، شماها اجازه بگیرید و بروید . » خیلی از دبیران که خودشان روستازاده بودند و طعم سختی و مشکلات را چشیده بودند ، با گشاده رویی قبول می کردند . یکی دو بزرگوار هم بودند که قبول نمی کردند . وقتی ساعت پنج و نیم زنگ مدرسه به صدا در می آمد ، مثل تیری که انگار از چلّۀ کمانِ آرش کمان گیر رها شده باشد ، به سمت ایستگاه گل افشان می رفتیم تا به مینی بوس برسیم . یک روز وقتی به ایستگاه رسیدم ، دیدم  همۀ دانش آموزان رفتند و من تنها شدم . چند دقیقه ای منتظر ماندم از گل افشانی ها هیچ خبری نشد . دیگر شب شده بود . در میان تاریکی دیدم یک آقای گل افشانی ، حق پرست نامی پیدا شدند . این آقای حق پرست حدود پنجاه سال داشتند و  روزها به شهر می آمد و برای گذران زندگی کار می کرد . من که آقای حق پرست را دیدم ، قوّت قلب پیدا کردم  و نفس راحتی کشیدم . در آن زمان تاکسی تلفنی ها  ( آژانس ها ) چون شب هم شده بود ، صد و پنجاه تومان کرایه می گرفتند . آقای حق پرست می گفت : منتظر می مانیم تا یک ماشین  آشنا پیدا شود . یکی دو ساعت منتظر ماندیم ، از آشنا خبری نشد . به قول هوشنگ ابتهاج :

 

نشسته ام در انتظارِ این غبارِ بی سوار                 دریغ کز شبی چنین سپیده سر نمی زند

 

 

هوا هم خیلی سرد شده بود و از طرفی دیگر گرسنگی هم تاختن آورده بود . این ها همه به یک طرف ، من نگران مادر بودم ، چون می دانستم الان مادر وقتی می بیند همۀ دانش آموزان آمدند و من فقط نیامدم  ، مضطرب و نگران می شود و  گریه و زاری می کند .

 

سه درد آمو به جانم هر سه یکبار                     غریبی و اسیری و غم یار

غریبی و اسیری چاره دیره                                غم یار و غم یار و غم یار

                                                                                                « بابا طاهر »

 

این شد که به آقای حق پرست گفتم : دیگر هیچ آشنایی پیدا نمی شود ، هوا هم سرد شده است ، یک تاکسی بگیریم برویم که خانواده خیلی نگران شدند .  آقای حق پرست یک تاکسی را صدا زد . تاکسی آمد و آقای حق پرست رفتند جلو نشستند و من صندلی پشتی نشستم . مشکل از این جا شروع شد که من نمی دانستم چند تومان پول در جیب دارم . در این فاصله فرصت را غنیمت دانستم و پول های جیبم را شمردم ، شد هفتاد تومان . کرایۀ تاکسی هم صد و پنجاه تومان بود . وقتی به گل افشان رسیدیم . آقای حق پرست صد و پنجاه تومان بر روی پیشخوان تاکسی گذاشت و ما پیاده شدیم . وقتی پیاده شدیم من تمام پول هایم را که هفتاد تومان بود ، در جیب آقای حق پرست گذاشتم . آقای حق پرست هم خیلی اصرار کردند که از من پول نگیرند ولی من قبول نکردم و هفتاد تومان را به ایشان دادم .  آقای حق پرست به خانه رفتند پول مرا شمرده بود ، دید که پنج تومان آن کم است . دو سه روز از این ماجرا گذشت ، با بچّه ها داخل مینی بوس نشسته بودیم ، آقای حق پرست آمدند . مرا که دید گفتند : « پنج تومان را حاضر کردی ؟ »  من خنده ام گرفت . دو سه دفعۀ دیگر هم به من گفت . من حقیقتش به خاطر تعارف های  شاه عبدالعظیمی آن شبِ آقای حق پرست ، پنج تومان را هنوز به او ندادم ولی بیشتر از ده بار در زمان های دیگر که کرایۀ گل افشان  صد تومان و دویست تومان و سیصد تومان شد ، حساب او را کردم . الان هر بارکه آقای حق پرست را می بینم به یاد بدهکاری پنج تومانی خود می افتم . یاد باد آن روزگاران یاد باد .

در دیار ابوالعباس اسفراینی

 

 

هر یار را ز دوست بود یادگاریی                                   دارد دل عزیز از او یادگار ، داغ

                                                                                                 «  آذری اسفراینی »

 

دانشگاه پیام نور اسفراین در آذر 1390 همایش بین المللی آذری اسفراینی را برگزار کرده است . شیخ فخر الدین حمزه بن علی ملک طوسی اسفراینی بیهقی متخلص به « آذری » از شاعران و نویسندگان قرن نهم هجری است که آثاری به نظم و نثر از او به یادگار مانده است . دیوان او نزدیک پنج هزار  بیت دارد . من نیز به همراه همکار فرزانه ام جناب دادیار حامدی  به این همایش دعوت شدم و با عنوان « نقشی از منطق الطیر عطار در دیوان غزلیات آذری اسفراینی » به سخنرانی پرداختم . اسفراین به خود می بالد که دیار ابوالعباس فضل بن احمد اسفراینی ، وزیر ایران دوست عهد غزنوی و حامی و مشوّق فردوسی در سرودن شاهنامه است . از خدمات ارزندۀ ابوالعباس اسفراینی به زبان فارسی ، می توان به  برگرداندن زبان دیوانی از تازی به فارسی اشاره کرد. دانشگاه پیام نور اسفراین ، همایش آذری اسفراینی را با شکوه برگزار کرد . افراد ساده دل اسفراینی را هم می توانستی ساده و صمیمی در سالن همایش در میان دانشجویان و پژوهشگران ببینی . در این همایش دو روزه ، دست اندرکاران همایش ، ما را به زیارت مزار آذری اسفراینی نزدیک شهر تاریخی بلقیس هم بردند . اسفراینی تخلّص آذری را از آن جهت انتخاب کرده که در آذر 784 هجری در اسفراین به دنیا آمده بود و  همایش بین المللی آذری نیز در ماه آذر برگزار شد . من نیز سخنرانی خود را تقدیم کردم  به روح دانشی مرد خراسانی روانشاد دکتر غلامحسین یوسفی که در آذر69 به دیدار معبود شتافتند . در نشست پایانی همایش هم پیر ادبیات خراسان ، استاد محمد علوی مقدم تشریف آوردند و در موضوع فضیلت علم و دانش به سخنرانی پرداختند .

بازگو حالی از آن خوش حال ها

 

 

این نفس جان دامنم برتافته است                                     بوی پیراهان یوسف یافته است

 از برای حق صحبت سال ها                                              بازگو حالی از آن خوش حال ها 

                                                                                                                        « مولانا »

 

یکی از خدمات فرهنگی استاد مهدی محقق ، خدمت در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ( انجمن آثار ملّی سابق ) بوده است . نام انجمن آثار و مفاخر فرهنگی  با نام استاد مهدی محقق  پیوند خورده است . زمانی که استاد ریاست انجمن آثار و مفاخر فرهنگی را به عهده داشتند ، نزدیک به نود بزرگداشت برای شخصیت های علمی و ادبی و فرهنگی معاصر برگزار کردند  . بسیار اتفاق افتاده است ، وقتی از هیاهوی ابنای روزگار و قیل و قال همرهان سست عناصر دلم می گرفت ، سلسله بزرگداشت های ماهانه و دو ماهانۀ  انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با مدیریت استاد مهدی محقق دستگیری می کرد و راه مازندران به تهران در سرما و گرما به کوتاهی می گرایید و پروانه وار برای رسیدن به آن انجمن می شتافتم تا از زبان استادان از استاد معین ، استاد غلامحسین یوسفی ، استاد احمد بهمنیار ، استاد عبدالرسول خیامپور ،  استاد اسماعیل حاکمی والا و ... بشنوم . به قول حضرت مولانا   :

 

گوشم شنید قصۀ ایمان و مست شد                    کو قسم چشم ؟ صورت ایمانم آرزوست

 

روزگار خوشی بود . افسوس که دیگر از آن بزرگداشت ها نشانی نیست ! اکنون که نگاه می کنم خیلی از آن استادان که در بزرگداشت های انجمن حضور می یافتند ، به رحمت خدا رفته اند ؛ نظیر ، روانشادان استاد سید جعفر شهیدی ، استاد محمد حسن گنجی ، استاد حسن احمدی گیوی ، استاد حمید فرزام و ... . معمولاً بزرگداشت ها تا ساعت هشت غروب به طول می انجامید و من پایان بزرگداشت به شمال برمی گشتم . تصور کنید : شب  و کنار پنجرۀ اتوبوس و تماشای آسمان پر ستاره ! چه منظرۀ عارفانه ای !! هرگز آن روزگاران را فراموش نخواهم کرد .                                                         

 

که هر کس عشق ورزد عاقبت محمود می باشد

 

 

مآل کفر و ایمان را نمی دانم ، همین دانم      که هر کس عشق ورزد عاقبت محمود می باشد

                                                                                                                  « صائب تبریزی »

 

یکی از مقدس ترین انسان هایی که من به عمر خویش دیده ام ، روانشاد سید محمود ایمانی گل افشانی ( 1344 – 1380شمسی ) بوده است . انسانی شریف و نجیب و از تبار نیکان . چهرۀ او نورانی بود و مثل آفتاب می درخشید . نام خانوادگی ایمانی برازندۀ او بود . زمانی که من دانش آموز سال های دوم و سوم راهنمایی بودم ، ایشان دانشجوی اقتصاد دانشگاه مازندران بودند . داخل مینی بوس کنار ما می نشست و ما را نصیحت می کرد . ذرّه ای غرور در وجود او نبود . ساده و صمیمی و بی آلایش بود . از این که من در دانشگاه در رشتۀ دبیری زبان و ادبیات فارسی قبول شدم ، خیلی خوشحال شدند و مدام تشویقم می کردند . سید محمود بعد از این که درس دانشگاهی اش تمام شد ، در برق منطقه ای مازندران مشغول خدمت شد . در مرداد 1380 برای انجام مأموریتی عازم خراسان بود که متأسفانه در جنگل گلستان با سیل عظیمی دچار شد . « و پیغامبر ما محمد مصطفی صلی الله علیه و سلّم ، گفته است : « نعوذُ بِاللهِ مِنَ الاخرَسَینِ الاصَمَّینِ » و بدین دو گنگ و دو کر آب و آتش را خواسته است . » ( تاریخ بیهقی ، ص 410 )

سیل سید محمود را با خود برد . خانواده اش دو ماه وجب به وجب خاک گلستان را برای یافتن او گشتند ، پیدایش نکردند . تا این که خود سید محمود در یک شب به خواب چند نفر گل افشانی آمد و جای خود را به آن ها گفت :

 

خانۀ دوست کجاست ؟ در فلق بود که پرسید سوار

آسمان مکثی کرد

رهگذر شاخۀ نوری که به لب داشت به تاریکی شن ها

بخشید

و به انگشت نشان داد سپیداری و گفت :

« نرسیده به درخت

کوچه باغی است که از خواب خدا سبزتر است

و در آن عشق به اندازۀ پرهای صداقت آبی است .

می روی تا ته آن کوچه که از پشت بلوغ ، سر به در می آورد

پس به سمت گل تنهایی می پیچی

دو قدم مانده به گل

پای فوارۀ جاوید اساطیر زمین می مانی

و تو را ترسی شفاف فرا می گیرد ...

                                                ( سهراب سپهری )

 

 

آن ها به دنبال نشانی رفتند و پیکر سید محمود را پیدا کردند و به زادگاهش گل افشان آوردند . مرگ او باور کردنی نبود . در آن روزها من در دانشگاه شهید بهشتی مشغول نوشتن پایان نامۀ فوق لیسانس بودم ، پایان نامه که تمام شد آن را به روح سید محمود ایمانی گل افشانی  تقدیم کردم . روحش شاد و یادش گرامی باد .

 

صبر بسیار بباید پدر پیر فلک را                                 تا دگر مادر گیتی چو تو فرزند بزاید

                                                                                                                « سعدی » 

من لم یشکر المخلوق ، لم یشکر الخالق

 

 

همیشه در کلاس به دانش آموزانم گوشزد می کنم که یاد بگیرند ، همۀ شغل ها را به دیدۀ احترام بنگرند. در زندگی اجتماعی همه مثل حلقه های زنجیر با هم ارتباط داریم . منِ معلّم به آقای نانوا نیاز دارم  و آقای نانوا هم به معلم نیاز دارد . سال های دوم و سوم راهنمایی که از گل افشان به مدرسۀ شهید رزاقیان قائم شهر می آمدم ، راننده مینی بوسی در گل افشان خدمت می کرد به نام روانشاد علی آقا رنجبر گل افشانی . این آقای راننده خیلی برای ماها زحمت می کشید . یک روز از دهان او شنیدم که می گفت : من با عشق و علاقه این دانش آموزان را جا به جا می کنم ، شاید از میان شان ، کسی به جایی برسد . همین برای من کافی است . دانشگاه که بودم ، خبر درگذشت او را شنیدم ، خیلی متأثر شدم . همیشه بر مزار او فاتحه می خوانم . در معلّم شدن من روانشاد علی آقا رنجبر گل افشانی هم نقش داشتند . یک روز در کلاس اول دبیرستان الغدیر زیرابِ سوادکوه ، داشتم راجع به این موضوع با دانش آموزان صحبت می کردم . روز برفی بود ، آقای بامشاد شوفاژکار دبیرستان به کلاس آمدند تا یک لحظه شوفاژهای کلاس را ببینند و از درست کار کردن آن ها مطمئن شود . وقتی آقای بامشاد وارد کلاس شدند ، به بچّه ها گفتم ، به احترام او بلند شوند . دو سه دقیقه ای که آقای بامشاد در کلاس داشتند به شوفاژها نگاه می کردند ، من به دانش آموزان گفتم : بچّه ها ! به یاد داشته باشید که در موفقیت شما ، آقای بامشاد هم نقش دارند . بچّه ها با عشق برای آقای بامشاد کف زدند .

دیر آمدی ای نگار سرمست

 

 

همیشه سعی می کردم که پیش تر از معلّمان و استادانم در کلاس درس حاضر شوم تا بی احترامی به کلاس و درس و معلّم و استاد نکرده باشم . الان هم که معلّم هستم تمام تلاشم این است ، به موقع سرِ کلاس حاضر شوم  و اگر یک دقیقه هم تأخیر داشته باشم ، از کلاس عذرخواهی می کنم . دانش آموزانم نیز این حساسیت مرا می دانند و پیش تر از من در کلاس حضور دارند . بعضی وقت ها هم اتفاق می افتد که خواب نوشین بامداد رهروان را از حضور به موقع در کلاس باز می دارد . آرام درِ کلاس به صدا در می آید و خواب آلوده و پریشان و نا شُسته رو وارد می شود و عذر خواه است :

می گفت ، گرفته حلقه در بر                            که امروز منم چو حلقه بر در

                                                                            « لیلی و مجنون نظامی »

 

این جور مواقع کلاس از من شعر سعدی را می شنود که :

دیر آمدی ای نگار سرمست                               زودت ندهیم دامن از دست

 

 

صبح یک روز برفی بچّه های کلاس اوّل دبیرستان ، ادبیات فارسی داشتند . شهر زیراب به خواب زمستانی فرو رفته بود . گلوله های زیبای برف برای به زمین نشستن از یکدیگر سبقت می گرفتند . منظرۀ زیبا و دل فریبی را می توانستی از پنجرۀ کلاس به تماشا بنشینی . ده دقیقه ای از شروع کلاس می گذشت ؛ درِ کلاس به صدا در آمد ؛ دانش آموزی با گونه ها و گوش های سرخ یخ زده وارد شد و گفت : آقای قاسمی ! راهم دور بود و هوا برفی ، ماشین هم نبود . دانش آموزان کلاس فکر می کردند که الان با او دعوا می کنم . ولی گفتم اشکالی ندارد ، برو صندلی ات را بیاور کنار شوفاژ بنشین و دستت را هم روی شوفاژ بگذار تا گرم شوی . دانش آموز خیلی خوشحال شده بود .

ز ورزش میاسای و کوشنده باش

 

 

ز ورزش میاسای و کوشنده باش                      که بنیاد گیتی به کوشندگی است

                                                                                         « ملک الشعراء  بهار »

 

اهل ورزش نبودم و در دوران  مدرسه هم زیاد از زنگ ورزش لذّت نمی بردم . در دوران راهنمایی جناب فرامرز اضطراری ( بازیکن تیم نساجی قائم شهر ) معلّم ورزش ما بودند . موقع امتحان ورزش که می شد ، من نه بارفیکس بلد بودم نه دراز و نشست . جناب  اضطراری هم خنده اش می گرفت . چون مودب بودم ، نمرۀ پایین به من نمی دادند . دانشگاه که رفتم ، غصّه ام واحدهای تربیت بدنی بود . یک کمی پایم درد می کرد . رفتم از پزشک گواهی گرفتم که فلانی نمی تواند واحد تربیت بدنی را بگیرد . موقع انتخاب واحد که شد ، رفتم واحد تربیت بدنی ( 1 ) را به همراه معلولان و جانبازان گرفتم . حقیقتش از همۀ بچّه های آن کلاس سالم تر بودم . میانه های ترم بود ، دیدم که استاد از قضیه خبر دار شد و به من گفتند : واحد تربیت بدنی ( 2 ) را حتماً باید با بچه های عادی بگیرم . دوران دانشگاه هم گذشت ... اما الان ورزش برای من فقط به پیاده روی در جنگل خلاصه می شود و خیلی از آن لذّت می برم . تصور کنید موسیقی سنتی و پیاده روی در جنگل و گاهی هم نم نم باران !

سر سال از محرم آفریدند

 

 

میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی ، مشهورترین شاعرِ غیر ایرانیِ سبکِ هندی است . غزلی در دیوان او وجود دارد که دو بیت ِآن غزل این است :

 

              جهان خون ریز بنیاد است هُش دار               سر سال از محرم آفریدند

               وداع غنچه را گل نام کردند                           طرب را ماتم غم آفریدند

 

آری سال قمری با محرم آغاز می شود . من این مصراعِ « سر سال از محرم آفریدند » بیدل دهلوی را  در دهلی تجربه کردم . در اول محرم 1432 ( برابر با  آذر 1389 ) با همکار فرزانه ام جناب ایرج صادقی در سمینار بین المللی زندگی و خدمات فرهنگی ابوالحسن علی بن عثمان جلابی هجویری مولف ارزشمند کشف المحجوب ، در دانشگاه ملی اسلامی دهلی حاضر شدم .  برایم این اتفاق جالب بود . من سرِ سال قمری  در  اول محرم ، در دهلی ، شعرِ «  سر سال از محرم آفریدند » بیدل دهلوی را زمزمه می کردم .

نخستین سپاه دانش گل افشان

 

 

دانش اندر دل چراغ روشن است                            وز همه بَد بر تنِ تو جوشن است

                                                                                                            « رودکی »

 

خیلی از دهات و روستاهای ایران مدیون طرح سپاه دانش روانشاد دکتر پرویز ناتل خانلری هستند . دکتر خانلری ، طرح سپاه دانش را برای مبارزه با بی سوادی در روستاها و منطق محروم کشور پیشنهاد کرده بودند . جناب حسنعلی دارایی قادیکلایی در سال 1342 به عنوان نخستین سپاه دانش گل افشان  به گل افشان تشریف آوردند . از دانش آموزان آن دورۀ گل افشان ،  خیلی ها به مقام های دولتی ( معلمی ، نیروی هوایی ، نیروی دریایی و ... ) رسیده اند . همۀ آن ها مدیون روانشاد دکتر پرویز ناتل خانلری و جناب حسنعلی دارایی قادیکلایی هستند . چند وقت پیش برای اولین بار در مجلسی به صورت خیلی اتفاقی جناب حسنعلی دارایی قادیکلایی را دیدم . به نزد ایشان رفتم و از  خدمات ارزندۀ فرهنگی ایشان در گل افشان تشکر و قدر دانی کردم . جناب دارایی قادیکلایی از حال و هوای آن روزگار گل افشان و دانش آموزانش برای من تعریف کردند .

بستنی قیفی

 

 

سال تحصیلی 67 – 68 دانش آموز اول راهنمایی مدرسۀ جواد الأئمۀ روستای آهنگر کلای بیشه سر بودم . پایان خرداد ماه شد و رفتم مدرسه کارنامه گرفتم . خوشبختانه قبول شدم و کارنامه را به دست راستم دادند . ترسم از آن روزی  است که کارنامه را به دست چپم دهند :

      ای تهی دست رفته در بازار                                 ترسمت پُر نیاوری دستار

                                                                                                      « سعدی »

 

موقع برگشت به گل افشان ، سری هم به شرکت تعاونی روستای آهنگر کلای بیشه سر زدم ، چرا که مادر به شرکت تعاونی آمده بود تا مایحتاج خانواده را فراهم نماید . زنان آهنگر کلایی که در صف شرکت تعاونی ایستاده بودند ، با خودشان صحبت می کردند ، رفتیم کارنامۀ بچه ها را گرفتیم ، تجدید شدند ؛ برای طرح مرداد برای آن ها ثبت نام کردیم . مادر بیچارۀ من هم فکر کرد ، این آهنگر کلایی ها که مدرسه داخل محل شان قرار دارد ، چند تا درس کم آوردند ، علی اکبر من که روزانه هفت کیلومتر راه را رفت و برگشت ( در مسیر مدرسه ) طی می کند ، تجدیدی روی شاخشه :

   درخت گردکان با این بلندی                                       درخت خربزه الله اکبر

 

وقتی مادر مرا دید ، گفت : علی اکبر ! صبر کن ، وسایلم را بگیرم تا برویم برای طرح مرداد تو ثبت نام کنیم . گفتم : مادر جان ! نیازی به طرح مرداد نیست ، من خرداد قبول شدم . مادر خیلی خوشحال شد و جلو آمد و مرا بوسید . سپس رفت ، یک بستنی قیفی برای من خرید . من وقتی دیدم مادر خیلی خوشحال شد ، از خوشحالی او در پوستم نمی گنجیدم .  

بر ساحل سیحون

 

 

همایش بین المللی مکالمۀ فرهنگ ها :  بزرگداشت مقام ابو محمود خجندی و دانشمندان شرق درگسترش علم های دقیق بهانه ای شد تا در مهر ماه هزار و سیصد و هشتاد و نه در دانشگاه دولتی خجند تاجیکستان حضور یابم . خجند شهری است باستانی در سرزمین ماوراءالنهر . اثیر الدین اخسیکتی ، شاعر سدۀ ششم هجری ، دربارۀ خجند سروده است :

خجند را مطلب در سواد هفت اقلیم                که برتر است ز هفت آسمان مکان خجند       

                                                                                            (اخسیکتی ، 1389 : 124 )

 

خجند خاستگاه عالمان و دانشمندان و شاعران بوده است . کمال خجندی ، شاعر هم عصر حافظ ، از شاعران برجستۀ تاریخ شعر فارسی از سرزمین خجند بوده که خود سروده است :

گر بجویند به صد قرن نیابند کمال                  بلبلی چون تو خوش الحان به چمن های خجند

 

 

 خجند بر ساحل رود تنومند سیحون ( سیر دریا ) آرمیده است . سیحون ، آرام و متین از میان شهر خجند می گذرد . بزرگی و عظمت سراسر وجود سیحون را در بر گرفته است . کافی است که بر ساحل سیحون  بنشینی  ، سیحون را می بینی که هزار سینه سخن با تو دارد . از خوشی ها و نا خوشی هایی که به روزگار ان دیده است با تو سخن می گوید . نزدیک غروب بود که به همراه دوستان ایرانی و دکتر نورعلی نورزاد ، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دولتی خجند ، به تماشای سیحون رفتیم . سیحون را دیدم که دل اعصار و قرون را می شکافت و به پیش می آمد و  جلال و شکوه گذشته را به یاد می آورد و در فراق آن اشک می ریخت :

خاک بغداد به مرگ خلفا می گرید               ورنه این شطّ روان چیست که در بغداد است  

                                                                                                        « خواجوی کرمانی »

 

و  شاید هم سیحون به خجند که می رسد با چشمی اشک بار ، چشم به راه کمال خجندی است که به تبریز رفته و دیگر بر نگشته است .

هم نام من

 

 

نمی دانم برای شما هم اتفاق افتاده است یا نه که در اداره یا بیمارستان و یا جایی دیگر اسم شما را بخوانند تا شما بلند می شوی می بینی یک نفر دیگر هم بلند شده است ، می بینی یک نفر هم نامِ شما پیدا شده است . در  شهر ما قائم شهر یک فروشگاهی باز شده است که در آن لوازم قنادی فروخته می شود . نام صاحب فروشگاه با خط درشت بر بالای فروشگاه  نوشته شده است : علی اکبر قاسمی  . البته یک فرق اساسی بین نام من و  نام صاحب فروشگاه هست و آن این است که من گُل افشانی ام و ایشان به یقین گُل افشانی نیست . چند روز پیش یکی از هم کارانم که این فروشگاه را دید با من تماس گرفتند و اصرار داشتند که من وارد بازار شدم و به ایشان نگفتم . باور نمی کرد که من نیستم . گفتم : من و بازار میانه ای با هم نداریم .

 

  در این بازار اگر سودی است با درویش خرسند است            

                                                                    خدایا منعمم گردان به درویشی و خرسندی

                                                                                                                       « حافظ »

 

البته خودش هم می دانست که من  :

عشق می ورزم و امید که این فن شریف                     چون هنرهای دگر موجب حرمان نشود

                                                                                                                           « حافظ »

شکر نعمت نعمتت افزون کند

 

 

شکر نعمت نعمتت افزون کند                          کفر نعمت از کفت بیرون کند

                                                                                                  « مولانا »

 

در سرزمین نجیب زادگان تاجیکستان  ، همچُنان وفا داری و پای بندی به سنت های اصیل و کهن به چشم می خورد ؛ به هنگام سلام کردن همدیگر را به آغوش می کشند و همدیگر را با لفظ « جان » خطاب می کنند ؛ مثلاً ، رستم جان و محمد جان . بزرگی و کوچکی در آن جا رعایت می شود . خُرد و کلان همه آراسته به  آداب هستند . انسان ، فرهیختگی و شکوه و عظمت سامانیان را در آن جا مشاهده می کند . مهم ترین خیابانش به نام رودکی است و کتابخانه ملّی اش به نام ابوالقاسم فردوسی و میدان و واحد پولش به نام سامانی و داشگاه پزشکی اش به نام ابوعلی سینا .

 

بر سر سفرۀ تاجیکان که می نشینی ، می بینی آرام و باوقار غذا می خورند ، نزدیک به یک ساعت سر سفره می نشینند . در پایانِ سفره ، حتماً شُکر خداوند را به جا می آورند . بزرگی که بر سر سفره نشسته است ، دست ها را به نشانۀ دعا و تشکر به سمت آسمان ، بالا می بَرد  و دیگران نیز او را همراهی می کنند و از خداوند به خاطر نعمت های رنگین تشکر و قدر دانی می کنند . به یقین این چُنین شکر گزاری ، افزونی نعمت را هم به دنبال دارد « و به شکر اندرش مزید نعمت » ( گلستان سعدی )

 

  هنوز دعا کردن روانشاد استاد محد جان شکوری بخارایی  را در غذا خوری دانشگاه ملی تاجیکستان در روز (7خرداد 1389 )  کنفرانس بین المللی ارزش های ادبی ادبیات تاجیک در عهد شوروی به یاد دارم . وقتی در پایان ناهار به ایشان گفتند که دعا بفرمایند . ایشان از روی تواضع و فروتنی کارِ دعا را  داشت به دیگران واگذار می کرد . بر روی میز ما و شاید هم در آن کنفرانس از ایشان بزرگتر از روی علم و فضیلت کسی نبود . با دعای ایشان از روی میز برخاستیم .

هوا بس ناجوانمردانه سرد است

 

 

اگر نگاهی گذرا به دنیای مجازی ( وبلاگ ها ) داشته باشیم ، می بینیم غم و اندوه و  یأس و نامرادی و نامردمی بر فضای بسیاری از وبلاگ ها سایه افکنده است . سریال ها و فیلم های تلویزیون هم که مُدام بر محور دزدی ، اختلاس ، چک برگشتی ، زندان ، آشفتگی و نابسامانی خانوادگی ، بیمارستان ، قبرستان و ... می چرخد . موسیقی های مجازِ ( جوان پسند )  امروزی هم که هیچ چنگی به دل نمی زند و مُدام از نارو خوردن ها و نارو زدن ها حکایت و شکایت می کنند . راهروهای دادگاه ها و کلانتری ها هم پُر رفت و آمد شده است . آری به راستی  که به قول اخوان ،  هوا بس ناجوانمردانه سرد است .

یادش به خیر هر که مرا یاد می کند

 

 

 

در بند آن نی ام که به دشنام یا دعاست                     یادش به خیر هر که مرا یاد می کند

                                                                                                                 نجیب کاشانی

 

من معمولاً سالی یک بار در کلاس ها به دانش آموزان می گویم که کاغذ بردارند و بدون آن که نام خود را بنویسند ، کلاس مرا ارزیابی کنند . نوشته ها را با خود به خانه می برم و با دقّت می خوانم و گفته های درست و منطقی آن ها را به کار می بندم  . یک بار به دانش آموزان کلاس سوم ریاضی دبیرستان امام محمد باقر ( ع ) زیرابِ سوادکوه گفتم که مرا ارزیابی کنند . کلاس حدود سی دانش آموز داشت . برگه ها را که به خانه بردم و خواندن گرفتم ، دیدم دانش آموزی در برگه اش فحش نوشته بود . از این که این حرف از دهان دانش آموز بیرون آمده بود ، خیلی ناراحت شدم . تشخیص این که این برگه از آنِ کدام دانش آموز است ، کار سختی نبود ( مطمئن بودم که چه کسی نوشته است ) . جلسۀ بعد به کلاس آمدم و ناراحتی خودم را از این که از دهان دانش آموزم چنین فحشی بیرون آمده ، نشان دادم . گفتم : شایسته نیست ، دانش آموز این حرف ها را بر زبان بیاورد ؛  ما ز یاران چشم یاری داشتیم ...  . پایان درس که از کلاس بیرون آمدم و داشتم به دفتر دبیرستان می رفتم . دیدم دانش آموزی ( همان دانش آموز مورد نظر ) آمد و گفت : آقای قاسمی ! من با شما کار دارم . دیدم این پا  آن پا می کند . گفتم فراموشش کن . پایان نیمسال شد ، همان دانش آموز نمرۀ هفده گرفت . پیش من آمد و با تعجب گفت :  واقعاً به من هفده دادی ؟ یعنی ، به خاطر آن قضیه ، نمرۀ مرا کم نکردی ؟   گفتم :

 

صورت نبست در دل ما کینۀ کسی                         آیینه هر چه دید فراموش می کند

                                                                                                            « سلیم تهرانی »

 

که مازندران شهر ما یاد باد

 

 

 

نمی دانم چرا خیلی ها در مازندران از صحبت کردن به زبان محلی ( مازنی ) خجالت می کشند و آن را نوعی بی ارزشی می شمارند ! این زبان ریشه در گذشته و هویت ما دارد ؛ زبان پدر بزرگ ها و مادر بزرگ های ماست ؛ زبان آواز چوپانان در دل جنگل های ماست . زبان فارسی ، زبان ملّی ماست و احترام به آن واجب است ولی علاقمندی به زبان مازندرانی منافاتی با دوستداری زبان فارسی ندارد . خیلی از خانواده ها از این که فرزندشان یکی دو جمله به زبان محلی صحبت کرده است ، ناراحت می شوند . سال ها پیش با یکی از همکاران فاضلم جناب میر ربیع رضوی در ایستگاه میدان انقلاب تهران داشتیم مازنی حرف می زدیم . یکی از تازه به دوران رسیده های روزگار که هیچ آثاری از هویت ایرانی هم در وجود او ظاهر نبود ، جلوی ما ظاهر شد و با مازنی صحبت کردن های ما به تریج قبای آقا بر خورد و به مازندرانی گفت : این جا هم این زبان را رها نمی کنید ؟ گفتم : عزیزم ! این جا مگر کجاست ؟ شما اگر خجالت می کشی ، از پیش ما برو . سرش را پایین انداخت و آخرِ صف را بر جلویِ صف ترجیح داد تا مازندرانی نشنود :

 

         که مازندران شهر ما یاد باد                    همیشه بر و بومش آباد باد

         که در بوستانش همیشه گل است        به کوه اندرون لاله و سنبل است

        هوا خوشگوار و زمین پرنگار                   نه گرم و نه سرد و همیشه بهار

                                                                                                     « فردوسی »

                                                                                                 

 

درس معلم ار بود زمزمۀ محبتی ...

 

 

درس معلّم ار بود زمزمه ی محبتی                              جمعه به مکتب آورد طفل گریز پای را

                                                                                                            « نظیری نیشابوری »

 

روز آزمون درس زبان فارسی بود و من در دفتر دبیرستان دخترانۀ حجابِ زیرابِ سوادکوه نشسته بودم و منتظر شروع آزمون . دانش آموزی وارد شد و گفت : آقای قاسمی ! من چند تا سوال درسی  از شما دارم . گفتم : بفرمایید بپرسید . گفت : من سوالات را در دفترم  نوشتم و شما هم داخل دفتر به آنها جواب دهید . گفتم مانعی ندارد . دفتر را به من داد و بیرون رفت . درون دفتر خودکاری بود . دفتر را که گشودم با تعجب دیدم ، دانش آموز سوال درسی نداشت . دانش آموز آمد داستان تلخ زندگی خانوادگی خود را برایم این گونه نوشت که من فرزند طلاق هستم و پدر و مادرم مرا رها کردند و هر کدام به سمت زندگی خودشان رفتند . من نزد دایی ام زندگی می کنم . زندگی من سیاه و تاریک بود . چند بار هم تصمیم گرفتم که خودکشی کنم ولی موفق نشدم . تا این که شما امسال معلّم کلاس ما شدید و از اخلاق و معنویت و کرامت انسانی سخن ها گفتید . من کم کم از خواب غفلت بیدار شدم و اعتماد به نفس پیدا کردم و با توکل به خداوند ، نور معنویت بر زندگی من تابیدن گرفت . دیگر به خودکشی فکر نمی کنم که هیچ ، بلکه تصمیم گرفتم در دانشگاه رشتۀ دارو سازی بخوانم . آقای قاسمی ! مرا راهنمایی کنید . با خواندن این مطالب ، موی بر اندامم راست شده است و ترس تمام وجودم را فراگرفته بود ؛ یعنی ، واقعاً حرف معلم این همه تأثیر دارد ؟! قلم به دست گرفتم و دو صفحه برای او نوشتم . من هیچ کاره بودم ، قلم خودش می نوشت . این جا بود که یک بار دیگر به مقام معنوی معلّم ایمان پیدا کردم .  

غم غریبی و غربت

 

 

غم غریبی و غربت چو بر نمی تابم                               به شهر خود روم و شهریار خود باشم

                                                                                                                              « حافظ »

 

از کودکی طاقت غربت را نداشتم ، با آن که مدرسه را خیلی دوست داشتم ولی زنگ های تفریح دبستان حقیقت گل افشان که سرم خلوت می شد ، می نشستم برای خانه گریه می کردم . بزرگتر که شدم ، بی قراری ها نیز با من رشد کرد و بیشتر شد . مجبور بودم برای دورۀ راهنمایی و دبیرستان به قائمشهر بیایم . مدارس قائمشهر برای من آخر دنیا بود . دانشگاه گیلان که قبول شدم ، مهرماه داشتم می رفتم ، به خانواده گفتم تا پایان مهر در دانشگاه می مانم . باور کنید پایان همان هفته برگشتم . وقتی معلم شدم باز این بی قراری ها مرا رها نکرد . زنگ های تفریح برای مادرم زنگ می زنم . از معلم ها آزمون اعزام به مدارس خارج از کشور می گیرند تا دو سال در کشورهای دیگر به ایرانیان مقیم آن جا درس بدهند . تصور این که من آن جا زندگی بکنم ، مانع از این می شد که در آن آزمون شرکت کنم . برای بار اول ( آذر 89 ) که به هند رفتم و به کنفرانس علی بن عثمان جلابی هجویری دانشگاه ملّی اسلامی دهلی دعوت شدم ، کمتر از پنجاه ساعت در هند اقامت داشتم و برگشتم . برای بار دوم ( اسفند 90 ) که به کنفرانس نظیری نیشابوری دعوت شدم ، خیلی طاقت آوردم و چهار روز آن جا بودم ... . 

 

دیدی که مرا هیچ کسی یاد نکرد                                جز غم که هزار آفرین بر غم باد

                                                                                                                   « مولانا »

همدم جنگل

 

دایی من روانشاد یزدان صالحی گل افشانی چوپان بود و در جنگل های گل افشان به چوپانی می پرداخت . شب حادثه مادرم خواب دید که عقابی آمده و یکی از فرزندان او را با خود برده است . دایی من عاشق تفنگ سرپُر بوده است . شب حادثه تفنگ را می گیرد و نزدیک آغُل گوسفندان بر روی درخت توت می نشیند . ضامن تفنگ کشیده است و آمادۀ شلیک . ناگهان خواب بر او چیره می شود و با تفنگ به زمین می افتد . تفنگ سرپُر زیرِ شکم او را هدف گرفته است . با آه و فغان او ، افراد خانواده از خواب بیدار می شوند و  او را به بیمارستان می برند ولی عمرش به این دنیا نبود . در دوم خرداد 1359 در هیجده سالگی با جنگل سر سبز گل افشان وداعی همیشگی  کرد . روحش شاد .

خانۀ ما از درون ابر است و بیرون آفتاب

 

 

خنده می بینی ولی از گریۀ دل غافلی                     خانۀ ما از درون ابر است و بیرون آفتاب

                                                                                                                   « صائب تبریزی »

 

از کودکی ، یک نوع بیقراری و غمی مبارک ، مهمان خانۀ وجود من است و با من آشناست . دیگر او « من » شده است و از همه چیز من هم خبر دارد . دلتنگم و آرام و قرار ندارم . باران را دوست دارم که خویشاوند چشم من است . گاهی وقت ها با خواندن یک بیت زیبا بی اختیار اشک در چشمم حلقه می زند حتی در کلاس درس .  وقتی به جنگل می روم ، گریه ام می گیرد و اندکی آرام می گیرم . احساس می کنم آن سوتر از کرانه های آسمان کسی مرا می خواند ؛ دوست ندارم از جنگل بر گردم ؛ دوست دارم وقتی که مُردم مرا در جنگل گل افشان دفن کنند .  آه و افسوس که به قول دکتر شریعتی ،عقل این ها را نمی فهمد .

مهر اول کی ز دل بیرون شود ؟

 

 

اول مهرماه همیشه برای من دو خاطره زنده می شود : اوّل ، خاطرۀ دومی را می گویم چون اهمیت بیشتری دارد و آن هم خاطرۀ بازگشایی مدارس است ، گرد و غبار روزگار را کنار می زنم و بیست و نه سال به عقب تر می روم . اول مهر ماه شصت و دو است و علی اکبر نام کودکی را می بینم که با هیکلی نحیف و لاغر و با گام های کوچک کیف سیاه رنگ با بند دراز را به زحمت بر دوش گرفته  و به سمت دبستان حقیقت گل افشان به راه افتاده است تا تحصیلش را در کلاس اول ابتدایی آغاز کند . آیا او به امروز می اندیشید که معلم می شود و سی سال باید اول مهر به سمت مدرسه برود ؟

 

اما خاطرۀ اول : صفحۀ اول شناسنامه به من می گویند که من و پاییز با هم در اول مهر 1356 به دنیا آمدیم . من همیشه سر کلاس به شوخی به دانش آموزان می گویم : من همان روزی که به دنیا آمدم رفتم مدرسه . اما این تاریخ ، تاریخ درست تولد من نیست . در خانۀ ما یک فرمی ( برای واکسیناسیون و تغذیه ) هست که بر عنوان آن نوشته شده است : فرم خدمات درمانی اولیه  - سازمان منطقه ای بهداری و بهزیستی استان مازندران – شبکه شماره 3 ( شهرستان شاهی ) . در آن فرم تاریخ تولد من بیست و پنجم مرداد 1357 نوشته شده است . مادر می گوید :  تو در ماه رمضان که در تابستان بود ، به دنیا آمدی . پس این تاریخ می تواند دقیق تر باشد . قضیه از این قرار است که پدر بزرگم روانشاد کربلایی احمد قاسمی گل افشانی که نام علی اکبر را  هم از انتخاب ایشان به ارث دارم ، وقتی می روند به ادارۀ ثبت احوال شاهی برای گرفتن شناسنامه ، حدود یازده ماه سن مرا بیشتر می کند تا زودتر به مدرسه بروم .این لطف پدر بزرگ را هیچ وقت فراموش نمی کنم . با آن که بیشتر فرزندان حوا این را از مادر مشترک به ارث می برند تا سن خودشان را پایین تر نشان بدهند ، ولی من به اول مهر 1356 وفادارترم تا به بیست و پنجم مرداد 1357 . به قول مولانا ( با برداشتی دیگر ) : « مهر اول کی ز دل بیرون شود ؟ »

 

هیچ گنجی نیست از فرهنگ به

 

 

 

چه حکیمانه و زیبا سروده است رودکی سمرقندی که « هیچ گنجی نیست از فرهنگ به » !  خدا را شاکرم که زندگی من نیز به نوعی با فرهنگ مرتبط است :

 

1 – در رشتۀ فرهنگ و ادب ( علوم انسانی ) درس خواندم

2 – در ادارۀ فرهنگ مشغولم و فرهنگی هستم

3 – دغدغۀ اصلی من فرهنگ و زبان و ادبیات ایران است و شیفتۀ آن هستم

4 – در خانه امیر فرهنگ داریم