بیچاره اخوان ثالث !

 

 

در امتحانی گویندۀ « هوا بس ناجوانمردانه سرد است » را پرسیدم . حال به جواب ها بنگرید : اخوان ثانی ، اخوان سالس ، ارغوان ، شهید آوینی ، حافظ ، مولانا و ... . اگر به جای این سوال شمارۀ کفش فلان بازیکن برزیلی را می پرسیدم به یقین درست می نوشتند . به راستی که هوا بس ناجوانمردانه سرد است .به نمونه ای دیگر دقّت کنید :

 

 بیتی از حافظ داده بودم با یک جای خالی که دانش آموز می بایست آن را کامل می کرد و آن بیت این است:

 

گفتم خوشا هوایی کز باد صبح خیزد               گفتا ...................... نسیمی کز کوی دلبر آید

 

دانش آموز می بایست کلمۀ « خُنُک » ( در معنای خوشا ) را در جای خالی می نوشت . دانش آموزی مصراع را این گونه کامل کرد :

 

                           گفتا سیمین دانشور نسیمی کز کوی دلبر آید

 

روح زنده یاد جلال آل احمد خبر ندارد که دانش آموزان مکتب ما به یاد همسرش روانشاد سیمین دانشور قدح می گیرند . البته اشتباه دانش آموز بزرگ تر از اشتباه مجریان و مهمانان فاضل تلویزیون نیست که بارها مصراع دوم را با آب و تاب این گونه خوانده اند :

 

                                  گفتا خنَک  نسیمی کز کوی دلبر آید

 

شاید آن بیچاره ها هم گناهی نداشته باشند و تمام کوتاهی ها بر گردن ترافیک و دود و گرمای تابستان تهران باشد که آن ها خُنُک را خنَک خواندند .

 

 به حرص ار شربتی خوردم مگیر از من که بد کردم    بیابان بود و تابستان و آب سرد و استسقا

                                                                                                                           « سنایی »

قیاس مع الفارق

 

 

می گویند کسی گوشش درد گرفته بود . رفیقش به او گفت : بِکِش . گفت : چرا ؟  گفت : من دندانم درد گرفته بود ، کشیدم .

در جایی دنبال آدرسی می گشتم . از رهگذری پرسیدم . گفت : چپ و راست نروید . مستقیم بروید . صد متر جلوتر رفتم ، دیدم . راه دو تا شد . یکی به چپ می رفت و آن دیگری به راست . اگر مستقیم می رفتم ، دیوار به انتظارم نشسته بود . من مانده ام در کلاس وقتی به این بیت حافظ رسیدم ، چه بگویم ؟

 

در طریقت هر چه پیش سالک آید خیر اوست      در صراط مستقیم ای دل کسی گمراه نیست

معلّم و شاگرد

 

 

می گویند ، مادری مُدام  به فرزندش می گفت : فرزندم ، من مادر تو هستم . یک بار فرزند رو  به مادرکرد و گفت : مادر جان ، مقام مادری را من به تو بخشیدم . اگر من نبودم چه کسی به تو مادر می گفت ؟  حال حکایت معلّم و شاگرد همان حکایت مادر و فرزند است . معلّم مقام معلّمی خود را از دانش آموزش دارد . در کتاب های اخلاقی قدیم بسیار از آداب معلّم و شاگردی سخن گفتند . معلّم و شاگرد مکمّل هم هستند . هم شاگرد به معلّم وابسته است و هم معلّم به شاگرد . از خدا می خواهم که تواضع و فروتنی را به جای غرور و خود بزرگ بینی در نهاد بسیاری از معلّمان و استادان بنشاند و از سوی دیگر مراعات مقام معلّم و استاد را به بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان بیاموزد .

بی هنران پشت به بالش دادند

 

 

هنر مفهومی بسیار متعالی و مقدّس دارد . در گذشته هنر در معنی فضیلت بود . به صاحب فضیلت ، هنرمند می گفتند . اگر با معیار گذشته به سوی به اصطلاح هنرمندان امروز برویم ، به چند درصد هنرمند صاحب فضیلت بر می خوریم ؟ هنرمندی صاحب فضیلت است که ایمان به خدا و انسان دوستی در نهاد او شعله ور باشد و خود را در میانه نبیند . متأسفانه امروز ناهنجاری ، بی ادبی ، عریانی ، غرور و فساد اخلاقی ویژگی های برجستۀ بسیاری از هنرمندان شده است . این گروه ، هنر را به چشمان رنگی ، زلف افشانی و ... تعریف کرده و عِرض و آبروی هنر را بر باد داده و پشت آن را شکسته اند :

 

پشت هنر آن روز شکسته است دُرُست                       که این بی هنران پشت به بالش دادند

                                                                                                  ( به نقل از تاریخ جهانگشا  

 

ای کاش هنرمندان جوان ، رفتار و کردار و منش هنرمندانی ؛ نظیر ، استاد داریوش ارجمند ، استاد جمشید مشایخی ، استاد محمّد رضا شجریان و ... را همیشه در پیش خود داشته باشند .                                        

دوست نزدیک تر از من به من است

 

 

در آیینه بغل ماشین ها نوشته شده است : « اجسام از آن چه در آیینه می بینید ، به شما نزدیک ترند . » این نوشته می تواند ترجمۀ زمینی آیۀ « نَحنُ أَقرَبُ اِلَیکَ مِن حَبل الوَرید » باشد :

 

دوست نزدیک تر از من به من است               واین عجب تر که من از وی دورم

                                                                                                         « سعدی »

 

اگر مرگ را ملاقات با خدا تلقی کنیم ، این عبارت  آیینه بغل ماشین ها می تواند ، تفسیر مرگ هم باشد. از حضرت امیر ( ع ) پرسیدند : نزدیک چیست ؟ و نزدیک تر کدام است ؟ حضرت امیر ( ع ) پاسخ دادند : قیامت نزدیک است و مرگ نزدیک تر .

 

راستی چقدر خدا در زندگی ما حضور دارد ؟ چقدر دست های نوازشگر او را حس می کنیم ؟ چقدر از او حساب می بریم ؟ چقدر به او ایمان داریم ؟ چقدر با شهامت به او توکل می کنیم ؟ اگر پارتی ما خدا باشد بهتر است یا جناب وزیر ؟ با خدا بودن را بیشتر دوست داریم یا بچّۀ پسر خالۀ زن عموی وزیر بودن را ؟

حرمانی فاضلان

 

 

یکی از شِکوه های شاعران در دوره های گوناگون « عدم درک هنر و فضل آن ها از سوی  روزگار و ابنای آن » بوده است . اگر گسترۀ هزار و دو صد سالۀ ادبیات فارسی را مرور کنیم  ، به ابیات بی شماری در این زمینه برخورد می کنیم که چند مورد را به تماشا می نشینیم :

 

حافظ :

فلک به مردم نادان دهد زمام مراد                  تو اهل فضلی و دانش همین گناهت بس

 

 

صائب تبریزی :

در شوره زار دانه اگر سبز می شود                   از چرخ بخت اهل هنر سبز می شود

روزی که برف سرخ ببارد ز آسمان                   بخت سیاه اهل هنر سبز می شود

 

 

دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی :

 

گه ملحد و گه دهری و کافر باشد                             گه دشمن خلق و فتنه پرور باشد

 باید بچشد عذاب تنهایی را                                      مردی که ز عصر خود فراتر باشد

تقلیدی از تاریخ بیهقی  

 

 

یکی از متون فاخر ادبی ما تاریخ بیهقی اثر گران سنگ ابوالفضل بیهقی است  . تاریخ بیهقی شبیه یک فیلم نامه است ؛ حوادث کتاب به صورت دقیق  با تمام جزئیات بیان شده است .

 

عبارتی در بخش بر دار کردن حسنک وزیر از زبان حسنک آمده است که :

 

 « عاقبت کار آدمی مرگ است ، اگر امروز اجل رسیده است ، کس باز نتواند داشت که بر دار کشند یا جز دار که بزرگتر از حسینِ علی ( حضرت امام حسین (ع ) )  نیم . »

 

همکاری داشتم ، هر وقت در خانه با خانمش بگو مگو پیدا می کرد و با صدای بلند این عبارت بیهقی را با این تغییر می خواند :

 

« عاقبت کار آدمی مرگ است ، بزرگتر از حسن بن علی نیم . تو مرا زهر خواهی داد و به دست تو کشته می شوم . »

دلم می خواست :  دنیا رنگ دیگر بود !

 

 

تأسف می خورم وقتی می بینم :

 

 1 - مردم به صحنه های جنگی سریال های تلویزیونی ؛ نظیر ، جنگجویان کوهستان و افسانۀ جومونگ بیشتر علاقه نشان می دهند .

 

  2 - مردم جمع می شوند تا یک دعوای خیابانی و فحش های چارواداری را تماشا کنند و سپس تمام ماجراهای آن را با آب و تاب برای همدیگر تعریف می کنند .

 

  3 - راننده ها به  سرعت رفتن خود در رانندگی افتخار می کنند .

 

 4 -  شکارچیان بی جان کردن موجود زنده را سند افتخار خود می دانند .

 

 ووووووووووووووووووو.....................................................

 

عیب مِی جمله چو گفتی هنرش نیز بگو

 

 

مدیری بر مسند قدرت تکیه می زند ، تمام خدمات  مدیر گذشته را نادیده و به هیچ می گیرد و او را به بی کفایتی و خیانت متهم می کند :

 

چون غرض آمد هنر پوشیده شد                     صد حجاب از دل به سوی دیده شد

                                                                                                             « حضرت مولانا »

 

خود را صراط مستقیم می داند و آن بیچاره را مغضوب ضالّین . خوب معلوم است وقتی قلم در کف دشمن بیفتد ، چه تصویری برای انسان می کشد ؟

 

که ای نیکبخت این نه شکل من است               ولیکن قلم در کف دشمن است

                                                                                                          « بوستان سعدی »

 

کاش مدیران محترم به توصیه های سعدی در گلستان گوش بدهند :

 

بزرگش نخوانند اهل خرد                     که نام بزرگان به زشتی بَرَد

 

و :

 

این همه هیچ است چون می گذرد       تخت و بخت و امر و نهی و گیر و دار

نام نیک رفتگان ضایع مکن                 تا بماند نام نیکت پایدار

 

نه خوش بینی ، نه بد بینی ، واقع بینی

 

 

ما عادت کردیم که در ارزش گذاری آدم های اطراف خود یا نمرۀ بیست  بدهیم یا نمرۀ صفر . نگاه های ما به افراد ، نگاه های چهل ستونی و بیستونی است . مادر شوهر ها و خواهر شوهرها از نگاه عروسان معمولاً نمرۀ مردودی می گیرند و مادر و فک و فامیل های خودشان نمرۀ عالیِ بیست . بیشتر اوقات عینک های ما عینک خوش بینی ویا بدبینی است ، کمتر واقع بین هستیم . ای کاش انسان ها به جای خوش بینی و بد بینی نامناسب ، کمی واقع بین بودند . پدر می بیند که فرزندش تا پاسی از شب با دوستان آن چنانی در بیرون از خانه به سر می برد ،  وقتی اعتراض می کند به بد بینی متهم می شود . بدبینی و خوش بینی بی جهت ، هر دو برای انسان مضر است .

به اصطلاح فامیل

 

 

بعضی از افراد  به اصطلاح فامیل شبیه راننده های خاطی و خلافکار جاده ها هستند ، تو هر چقدر قانون های راهنمایی و رانندگی را رعایت کنی ، آن ماشین بی انضباط باعث تصادف می شود . تو با آن افراد به اصطلاح فامیل کاری نداری ولی آن ها با تو کار دارند . 

قدر استاد نکو دانستن

 

 

هرچه می دانست آموخت مرا               غیر یک اصل که ناگفته نهاد

قدر استاد نکو دانستن                       حیف ! استاد به من یاد نداد

                                                                               « ایرج میرزا »

 

معلّم تمام جوانیش را به پای دانش آموزش گذاشت تا او به جایی برسد . سال ها بعد روزی آقا معلّم او را در تاکسی دید و کرایه اش را حساب کرد .  موقع خداحافظی ، دانش آموز رو کرد  به آقا معلّم و گفت : جبران می کنم . من نفهمیدم ، دانش آموز می خواهد کرایه تاکسی را جبران کند یا جوانی از دست رفتۀ آقا معلّم را ؟

مدیران بوستان بخوانند

 

 

یکی از متون ارزشمند ادبیات فارسی کتاب بوستان سعدی است . خواندن آن بر هر ایرانی واجب است . بوستان ده باب دارد و باب اول آن باب عدل است و تدبیر و رای که خواندن آن بر تمام مدیران اداره ها  و دستگاه ها واجب و ضروری است . بوستان به چندین زبان هم ترجمه شده است و ای کاش مدیران سراسر جهان هم باب اول آن را می خواندند و از آن درس می آموختند . در این جا چند بیت از باب اول بوستان را با شما خوانندگان  و مدیران  به تماشا می نشینیم :

   که خاطر نگهدار درویش باش                        نه در بند آسایش خویش باش

 

   و :

 

مکن تا توانی دل خلق ریش                             و گر می کُنی می کَنی بیخ خویش

 

 و:

 

بر آن باش تا هرچه نیّت کنی                           نظر در صلاح رعیّت کنی

 

و :

 

تو کی بشنوی نالۀ دادخواه                               به کیوان برت کِلّۀ خوابگاه ؟

چُنان خُسب کاید فغانت به گوش                     اگر دادخواهی برآرد خروش

 

و :

 

نخواهی که باشد دلت دردمند                          دل درمندان بر آور ز بند

 

اگر هم می خواهید به کسی پُست و مقام بدهید ، به این دو بیت بوستان توجه کنید :

 

به عقلش بباید نخست آزمود               به قدر هنر پایگاهش فزود

بَرَد بر دل از جور غم بارها                    که نا آزموده کند کارها

 

اما شعر پایانی باز هم از بوستان سعدی :

 

ریاست به دست کسانی خطاست                      که از دستشان دست ها بر خداست

 

پس

 

                                      بوستان بخوانید و مدیریت کنید .

 

 

بعد از ظهری در مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا

 

مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا هم زمان با چهلمین روز درگذشت روانشاد دکتر حسن احمدی گیوی مراسم یاد بودی را در روز شنبه سوم تیر ماه 1391 از ساعت 17 تا 19 در تالار شادروان دکتر محمود افشار یزدی برگزار کرده است . اگرچه در اسفند سال هزار و سیصد و سی و چهار در این عالم نبودم تا عزادار بزرگ مرد عرصۀ لغت روانشاد علامه علی اکبر دهخدا شوم ولی امروز از مازندران به تهران آمدم تا در مراسم یکی از شیفتگان لغت نامه ؛ یعنی ، روانشاد دکتر حسن احمدی گیوی شرکت کنم .  

 

                                                       خدمت عاشقانه

                نیم قرن است در لغت نامه                    با لغت نرد عشق می بازیم

               در ره اعتلای نام وطن                           رخش تحقیق و علم می تازیم

               بی ریا و تظاهر و دعوی                         واژه پیرا و واژه پردازیم

                عاشقانیم دور از آز و نیاز                    با کم و بیش دهر دمسازیم

               از ثبات و تلاش و پویه خویش             پیش وجدان خود سر افرازیم

               چو سواران ز خیل ما رفتند               ما هنوز اسب عشق می تازیم

              خلق بر مال و جاه می نازند                  ما بدین بزم علم می نازیم

                                                                           « روانشاد دکتر حسن احمدی گیوی »

 

 لغت نامه  با روانشاد استاد علامه علی اکبر دهخدا ، روانشاد استاد معین ، روانشاد دکتر سید جعفر شهیدی و ... پیوند خورده است  . وقتی به مؤسسۀ لغت نامه می روی روح این بزرگان را حس می کنی . من یکی دو ساعت زودتر به مؤسسه رسیدم . در این فرصت باقی مانده تا شروع مراسم در سالنی که گنجینۀ دهخدا بود ، به تماشا و گشت و گذار پرداختم . این سالن زمان را می شکافید و تو را شصت هفتاد سال به گذشته می برد . فیش های دسته بندی شدۀ دهخدا ، صندوقِ خانۀ دهخدا ، تصویرهای دهخدا و استاد معین که همه با تو سخن می گفتند :

 

گر بگویم که مرا با تو سر و کاری نیست                      در و دیوار گواهی بدهد کاری هست

                                                                                                                        « سعدی »

 

بیتی زیبا از لیلی و مجنون نظامی هم در قابی خودنمایی می کرد :

 

آن کس که ز شهر آشنایی است                                   داند که متاع ما کجایی است

 

بر تابلویی دیگر نوشته شده بود :

 

                                          ساعت شش و نیم بعد از ظهر

                                         روز شنبه هفتم اسفند ماه هزار و سیصد و سی و چهار

                                         علی اکبر دهخدا در منزل درگذشت .

 

علی اکبر دهخدا فرزندی نداشت اما کدام فرزند می توانست همچون لغت نامه ، نام دهخدا را برای همیشه جاوید و زنده نگاه داشته باشد ؟  غرق در تماشا و گشت و گذار بودم ، دیدم که مراسم یادبود روانشاد دکتر حسن احمدی گیوی شروع شد . دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی ، دکتر جلیل تجلیل ، دکتر حسن انوری ، دکتر رضا مصطفوی سبزواری و ... حضور داشتند . دکتر حسن انوری همکار دیرین روانشاد احمدی گیوی از منش و انسان دوستی او سخن ها گفت .

 

هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق                            ثبت است بر جریده عالم دوام ما

                                                                                                                   « حافظ »

هر کس برای نداشته هایش می جنگد

.

 

پردۀ نخست :

 

کوروش پادشاه هخامنشی که یادتان هست ؟ معروف است که پادشاه یونان به کوروش گفت : ما برای شرف می جنگیم ولی شما برای ثروت می جنگید .

 

کوروش در جواب گفت :  هر کس برای نداشته هایش می جنگد .

 

پردۀ دوم :

 

خانه نداشت ولی آبرو داشت ؛ ماشین نداشت ولی شرافت داشت ؛ مال و ثروت نداشت ولی کرامت نفس داشت . هر کس به او می رسید ، به شرافت و بزرگی او نگاه نمی کرد و می گفت : الهی خانه دار شوی ، الهی پراید بخری .

 

و او هم در جواب آن ها می گفت : خداوند به شما فهم و شعور و کمال بدهد .

هزار نکتۀ باریک تر ز مو این جاست

 

 

بوریا باف اگرچه بافنده است                            نَبَرندَش به کارگاه حریر

                                                                                                « گلستان سعدی »

 

ممکن است یک نفر مدیریت خوانده باشد و بتواند کارخانۀ سیمانی را به خوبی اداره کند ولی نمی تواند کلاس و مدرسه ای را اداره بکند . چرا که دانش آموزان مدرسه ، سیمان و شن و ماسه نیستند . معلّم با انسان سر و کار دارد . اگر معلّمی برای پنجاه سال آیندۀ دانش آموز امروزش برنامه نداشته باشد ، معلّم نیست . معلّم در کلاس نباید دانش آموز را به چشمِ بچّه و کودک نگاه کند . وزیران و روسای جمهور و پزشکان و مدیران کل و استانداران آیندۀ مملکت ، همین دانش آموزان امروز ما هستند . اگر امروز وزیری خطا بکند ، بدون تردید معلّمان و استادان دیروزش یکی از مقصّران هستند که در تربیت او کوتاهی کردند :

 

هر که در خُردیش ادب نکنند                              در بزرگی فلاح از او برخاست

چوب تر را چنان که خواهی پیچ                          نشود خشک جز به آتش راست

                                                                                                               « سعدی »

 

معلم در کنار خانواده و جامعه باید امروز بذر انسان دوستی ، میهن پرستی ، حقیقت بینی و ... را در وجود دانش آموزان بکارد تا فردا دانش آموزش مهندسی نشود ، به جای این که سی تُن سیمان در پُلی به کار بگیرد ، با دروغ و خیانت ده تُن سیمان در آن جا استفاده کند و روز افتتاح پُل ، کامیون از آن سقوط کند و افتتاح با افتضاح همراه شود . یا پزشکی نشود که در روز روشن روی میزی از بیمار بگیرد و یا  نماینده ای نشود ، به جای این که به امورات مملکت بپردازد ، شکم آگنده کند از بیت المال .

تاکسی نوشته ها

 

 

در قدیم راننده ها سلیقه داشتند و  بر پشت ماشین های خود شعری و یا جمله ای نغز می نوشتند  و در این زمینه ( نوشته های پشت ماشین )  کتاب هایی ؛ نظیر ، ماشین نوشته ها ، ادبیات جاده ای ، اتول نامه و ... پدید آمده است . امروزه شاید به دلیل گرانی ماشین ها کمتر در خیابان ها به ماشین نوشته ها بر می خوریم . اگر هم به چند ماشین نوشته بر خوردیم ، آن ها همان ماشین های قدیمی هستند که همچنان در جاده ها نفس می کشند .

 

 تاکسی وسیله ای است که در تمام شهرها وجود دارد ؛ در شهرهای بزرگ روزانه هزاران تاکسی خدمت رسانی می کنند . حالا که متأسفانه کتاب در سبد خانوادۀ ما جایی را اشغال نمی کند ، ای کاش تاکسیرانی ها به این فکر بیفتند ، زیباترین بیت های فارسی را با مفاهیمی اخلاقی ، تربیتی و عرفانی انتخاب کنند و بر پشت شیشۀ تاکسی ها بنویسند . این تاکسی ها هزاران تابلویی می شوند که در تمام فضای شهر حرکت می کنند و هزاران نفر در روز آن ها را می خوانند . شاید کسانی پیدا بشوند که از این بیت ها عبرت بگیرند . یک نمونه از آن شعرها که قابلیت نوشته شدن با آب طلا  را هم دارد ، این بیت سعدی است :

 

تو نیکی می کُن و در دجله انداز                                  که ایزد در بیابانت دهد باز

 

ابهام و کژتابی در خبرهای صدا و سیما

 

 

از زبان پارسی گویم نخست                               این زبان سرمایۀ فرهنگ توست ...

 

رفته تا بنگاله اش قند سخن                               طوطیان هند از آن شکّر شکن

 

وز بخارا تا به کشمیر و به ری                               یک شبه ، صد ساله ره را کرده طی

 

ره ز ری تا قونیه پیموده است                             گر چه مقصد تا سپاهان بوده است

 

پس به سوی گنجه و شروان گذشت                    راه خود پیمود و نیز از آن گذشت

 

بزم خود گسترد در هر مرز و بوم                         از در آمویه تا اقصای روم

 

پی سپرد از خاوران تا باختر                                 وان به نیرو ، هر نفس گستاخ تر

 

پهن گیتی عرصۀ جولان او                                 « از حلب تا کاشغر میدان او » ...

                                                                                      « روانشاد دکتر حسین خطیبی نوری »

 

اگر در نوشته های غیر ادبی بتوان از یک جمله چند بر داشت کرد ، در اصطلاح می گویند که آن جمله ابهام و کژتابی دارد . ابهام و کژتابی به منزلۀ ضعف کلام به حساب می آید . متأسفانه سال هاست که خبرهای صدا و سیما از یک نوع ابهام و کژتابی رنج می برند . به این خبر که مشابه آن را بسیار در خبرهای صدا و سیما شنیده اید ، توجه کنید .

 

                   حملۀ تروریستی به حومۀ دمشق 14 کشته و زخمی بر جای گذاشت .

 

تعداد دقیق کشته شدگان و تعداد دقیق زخمی شدگان در این خبر مشخص نیست . اگر بر اساس نظریۀ  احتمالات ریاضی به این خبر نگاه کنیم ، بیش از 14 برداشت برایمان حاصل می گردد . ای کاش گردانندگان صدا و سیما بیشتر به زبان شیرین فارسی توجه می کردند . به یاد سخنی از آلفونس دوده  افتادم . آلفونس دوده ، نویسندۀ نامدار قرن نوزدهم فرانسه ، در آخرین درسِکتاب ِ قصه های دوشنبه     سخنی حکیمانه و ارزنده دارد که  : « ... وقتی قومی به اسارت دشمن در آید و مغلوب و مقهور بیگانه ای گردد ، تا وقتی که زبان خویش را همچنان حفظ می کند ، به مثابۀ  کسی است که کلید زندان خویش را در دست داشته باشد . »

تو با دشمن نفس همخانه ای

 

 

تو با دشمن نفس همخانه ای                               چه در بندِ پیکار بیگانه ای ؟

                                                                                                « بوستان سعدی »

 

در حدیثی از نفس انسان به عنوان سخت ترین دشمن انسان یاد شده است : « سخت ترین دشمن تو نفس تو است که در میان دو پهلوی تو است . » این دشمن قسم خورده همه جا با ما هست : در کلاس درس ، مهمانی ، محکمۀ قاضی ، مسجد ، کنار خانه خدا ، بانک ، وبلاگ ، مطب دکتر ، خانۀ ملّت و ...  . اگر حواسمان نباشد چه خُسران بزرگی !

تنت به ناز طبیبان نیازمند مباد

 

 

یکی از وظیفه های مقدس در جوامع بشری ، پزشکی و طبابت است  . در حدیثی از حضرت پیامبر ( ص ) آمده است که « العلم علمان : علم الادیان و علم الابدان » .  به خاطر اهمیت پزشکی بود که خداوند آن را معجزۀ حضرت عیسی ( ع ) قرار داد . نظامی گنجوی در لیلی و مجنون به پسرش محمد توصیه می کند که :

 

    می باش طبیب عیسوی هُش                      اما نه طبیب آدمی کُش

 

اول شهریور در تقویم جمهوری اسلامی ایران ، به روز بزرگداشت ابو علی سینا و روز پزشک معروف است . فراوانند پزشکان فرزانه ای که به این وظیفۀ پزشکی با دیده ای مقدس می نگرند و به اندیشه های ابو علی سینا و دکتر محمد قریب و سوگند نامۀ پزشکی وفادار مانده اند .  هستند پزشکانی که نه تنها از بیمار پولی دریافت نمی کنند بلکه پول داروی بیمار را هم خودشان پرداخت می کنند ؛  نظیر ، دکتر داراب فرّخی ، پزشک اطفال شهرمان قائم شهر . اما از آن جایی که دنیای ما دنیای تضاد ها و رنگارنگی هاست ، متأسفانه پزشکانی هم هستند که آبروی این حرفۀ مقدس را بر باد داده اند . اگر بخواهیم با عینکی دیگر به کار این جماعت بنگریم ، این موارد دیده می شود :

 

پزشکانی که فقط برای پول کار می کنند ، بیمار را به چشم بدهکار نگاه می کنند . چشمشان فقط به جیب بیمار می نگرد . برایشان مهم نیست که بیمار این پول را با چه مشقتی به دست آورده است . بیمار آبرویش را فروخته و  دستش را  به سوی مرد و نامرد دراز کرده  تا این پول را فراهم کرده است . این ها زالو صفتانی هستند که خون بیمار را می مکند . افعی صفتانی هستند که همه چیز را می بلعند . این ها صفت دوزخ را دارند و سیری ناپذیرند . به یقین جایشان هم در دوزخ است .

 

در جهان هر چیز ، چیزی جذب کرد                گرم گرمی را کشید و سرد سرد

قسم باطل باطلان را می کشند                     باقیان از باقیان هم سرخوشند

ناریان مر ناریان را جاذب اند                            نوریان مر نوریان را طالب اند

                                                                                                « حضرت مولانا »

 

چه بسیار پزشکانی هستند که در جان سپردن بیمار مقصر هستند ، بیمار شرایط بدنی مناسبی را برای عمل نداشته ولی پزشک برای پول او را عمل کرده و بیمار نگون بخت در اتاق عمل با زندگی خداحافظی کرده است .

 

پزشکانی هم هستند وقتی بیمار به مطب آن ها مراجعه می کند ، در یک چشم به هم زدن مثل جیب بُرها چند نسخه از دفترچۀ درمانی بیمار را بر می دارند .

 

زیر میزی  گرفتن ها در مطب پزشکان به روی میزی بدل گشته است . روز روشن عصا از کور می دزدند.

همۀ این ها به یک طرف ، چه وقت های گران بهایی که در مطب پزشکانِ حریص و طمّاع به هدر می رود ! از قبل به چند بیمار در یک زمان واحد نوبت می دهند . حالا تو باید در ترافیک بیماران گیر بکنی .  از خدا می خواهم که به پزشکان ما روحیۀ انسان دوستی عطا بکند .

کوتاه خردمند بِه از نادان بلند

 

 

چند روز پیش شبکۀ سوم سیمای جمهوری اسلامی ایران چند نفر از کوتاه قامتان خردمند را به برنامۀ ویتامین سه دعوت کرده بود . جناب مجری گویا به قامت بلند خود می نازید و غافل از این گفتۀ سعدی در باب اول گلستان که « نه هر چه به قامت مهتر به قیمت بهتر » ،  مُدام با نگاهی غیر انسانی به آن ها نگاه می کرد  . منزلت انسان به بلندی و کوتاهی ، سیاهی و سپیدی نیست . ای کاش زیرکی در آن جمع این دو بیت زیر از سعدی را برای او می خواند :

 

ای که شخص مَنَت حقیر نمود                          تا درشتی هنر نپنداری

اسب لاغر میان به کار آید                                روز میدان ، نه گاو پرواری

زین حسن تا آن حسن صد گز رسن

 

 

این شب ها شبکۀ سوم سیمای جمهوری اسلامی ایران مجموعۀ تلویزیونی زمانه را به کارگردانی جناب حسن فتحی و تهیه کنندگی جناب اسماعیل عفیفه بر روی آنتن دارد . جناب حسین محجوب  در این مجموعه با نام فروزانفر و با شخصیتی منفی در جلوی دوربین ظاهر شده است . با دیدن چند قسمت آغازین این مجموعه و هم نامی شخصیت منفی آن ؛ یعنی ، فروزانفر با روانشاد استاد بدیع الزمان فروزانفر ، استاد برجستۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران ،  آه از نهاد من برخاسته است . روانشاد استاد بدیع الزمان فروزانفر بخشی از هویت فرهنگی ماست و در حافظۀ کسانی که با زبان و ادب و فرهنگ و عرفان ایران زمین سر و کار دارند ، حیاتی جاویدان دارد . چرا باید شخصیت منفی سریالی که مشکوک به برادر کُشی نیز هست ، با یکی از برجسته ترین استادان فرهنگ و ادب ایران زمین هم نام باشد ؟ فرّش کجا بود تا فروزان باشد ؟ علامه علی اکبر دهخدا ، استاد بدیع الزمان فروزانفر ، استاد محمد معین ، پروفسور محمود حسابی و ... خط قرمزهای فرهنگی ما هستند . کسی که می خواهد کار فرهنگی بکند و فیلم و سریال بسازد ، بایستی تمام جوانب را در نظر بگیرد . یادمان باشد اگر صدها نفر با نام خانوادگی معین در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی به درجۀ استادی برسند ، باز استاد معینِ ادب و فرهنگ ایران زمین یک نفر بیشتر نیست و آن هم روانشاد استاد محمد معین است .

 

       میان ماه من تا ماه گردون                                 تفاوت از زمین تا آسمان است

 

کافی است ، ترکیب « استاد معین » را در صفحۀ گوگل جست و جو کنید ، آن وقت است که می بینید گوگل در چندین صفحه آن آقای معین ، خوانندۀ خارج نشین ایرانی  ، را هم با عنوان استاد معین به شما نشان داده است . در غرب آمدند عینک ، کلاه ، عصا ، قلم و فنجان قهوه شخصیت های علمی و فرهنگی خودشان را در موزه ها نگهداری می کنند و در مقابل ما با شخصیت های علمی و فرهنگی خودمان چه کار کردیم ؟ آمدیم قبر روانشاد استاد بدیع الزمان فروزانفر را در شاه عبدالعظیم به یک میلیون تومان فروختیم .